هر فردی از شخصیت خود، دیدگاه و نقاط ضعف و قوتش یک تصویر ذهنی دارد كه از دوران کودکی شکل می گیرد. به این تصویر «خودانگاره» می گویند: یعنی تصوری که شخص از خویشتن در ذهن خود دارد. «خودانگاره» شخص نقش بسیار مهمی را در شکل گیری اعتمادبه نفسش ایفا می کند. بسیاری از این تصورات كه ما از خود داريم، براساس تعامل ما با دیگران و تجربیات زندگی خودمان شکل می گیرد. اعتماد به نفس به این موضوع بستگی دارد که شخص احساس می کند از نظر دیگران تا چه حد مورد قبول و علاقه است و همچنین خودش چقدر احساس ارزشمند بودن دارد.
پس اعتماد به نفس يعني ايمان داشتن فرد به توانايي ها و استعدادهاي خود و احساسات افتخارآميز و مثبت او نسبت به خود. اعتماد به نفس در حالت چهره اي , رفتار , طرز صحبت كردن و حرکت افراد مشخص و مشهود است.
افراد داراي اعتماد به نفس بالا برخورد باز و گشوده اي با ديگران دارند ,انتقاد پذير ند. راحت اشتباهات خود را مي پذيرند و توانائيهاي خويش را باور دارند. احساس ارزشمندي را هم نسبت به خودشان، و هم نسبت به ديگران دارند.
اراده و پشتکار در اعتماد به نفس نقش بسيار مهمي دارد . اراده و اختيار هر انسان به خود او بستگي دارد؛ يعني هر چه در زندگي روزانه , فعاليتهاي خود را واقع بينانه تر مورد ارزيابي قرار بدهيم و خود را مطابق با واقعيت بسنجيم و خودگوئي هاي مثبتي داشته باشيم، اراده ما محکم تر و اشتباهات ما کمتر خواهد شد ؛ در نتيجه با اعتماد به نفس بيشتري كه به دست ميآوريم ,جهت دهي فعاليتهايمان بهتر ميگردد.
فرد متکی‌به‌نفس، چون شناخت درستی از خودش دارد و نقاط ضعف و قوت خود را می‌داند، برای رفع نقص‌ها، تلاش بیش‌تری می‌کند و هرگز احساس کوچکی و حقارت نخواهد کرد.
در قرآن کریم و روایات اهل‌بیت عليهم السلام هم تأکید زیادی بر احترام به خویشتن و عزیز شمردن خويش گرديده، تا جایی که عزت نفس، مایه کرامت و بزرگی برشمرده شده و خودکم‌بینی، مایه‌ی هلاکت و سقوط انسان معرفی شده است.
اعتماد به نفس هر فرد، بر روی کیفیت زندگی او تاثیر بسزایی دارد و چگونگی احساس هر كس نسبت به خود، بر نحوه زندگی اش اثر می گذارد. افرادی که احساس می کنند از نظر دیگران دوست داشتنی و دل نشین هستند، قطعاً روابط اجتماعی بهتری دارند، در مواقع نیاز به دوستان و خانواده کمک و حمایت مي رسانند و همين حمايت از ديگران، آنها را به اين باور مي رساند كه می توانند مشکلات را از سر راه بردارند و اهداف شان را تحقق بخشند.
عوامل موثر بر اعتماد به نفس
همه ما در شرایط و موقعیت هایی از زندگی، مشکلات عدم اعتماد به نفس را تجربه کرده ایم. اين مشكلات خصوصاً در دوران نوجوانی که شخص، خود و جهان اطراف را می شناسد، بيشتر آشكار می شود. اما از آنجایی که خودانگاره هرکس با گذشت زمان تغییر می کند، پس اعتماد به نفس فرد هم ثابت نمی ماند و در طول زندگی تغییر می نمايد ؛ بنابراین می توان اعتماد به نفس را بهبود بخشید.
برای دستیابی به یک اعتماد به نفس سالم دو مساله را باید در نظر گرفت:
۱ـ نظر و رفتار دیگران نسبت به شخص چگونه است؟
۲ـ خود او، خویش را چگونه می بیند؟
این دو مساله بر اعتماد به نفس افراد بسیار تاثیر می گذارد . والدین، معلمان، مربیان و… به ویژه در دوران کودکی در شکل گیری دیدگاه هر فرد نسبت به خودش، نقش مهمی را ایفا می کنند. اگر والدین یا معلمان بیشتر از آنكه کودک را تمجید و تحسین کنند، به انتقاد و عیب جویی از وي بپردازند، مسلماً این کودک نمی تواند اعتماد به نفس خوبی داشته باشد. همچنین در دوره نوجوانی که ارزش ها و عقاید نوجوان در حال شکل گیری است، نظرات پدر و مادر، معلم یا دیگر افراد در به وجود آوردن خودانگاره نوجوان بسیار موثر است. قطعاً اگر فردی که مورد قبول و احترام نوجوان است-مانند والدین یا معلمان- دائماً از وي عیب جویی کند، سبب تخریب اعتماد به نفس او می شود. گاهی هم ، گويي از درون به نوجوان القا می شود که توانایی انجام درست کارها را ندارد (بحران درونی) که این مساله هم به اندازه انتقاد و سرزنش دیگران بر اعتماد به نفس اثر تخريبي دارد.
انتظارات نابجا و غیرواقعی نيز می توانند اثر منفی بر اعتماد به نفس بگذارند. افرادی که توانایی های خود را می شناسند و تحسین می کنند، از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند، ولی اگر احساس کنند که فاقد توانایی های درخور تحسینند، حتماً از اعتماد به نفس ضعیفی برخوردار می شوند. نکته حائز اهمیت این است که بیشتر مردم دارای توانایی ها و قابلیت های درخور تحسین و شایسته ای هستند، اما به دلیل خودانگاره منفی اي که از خود دارند، نمی توانند توانایی های خويش را ببینند.
تهیه کننده و تایید کننده مطلب : سرکار خانم عالیه عمرانی بایگی معلم محترم پایه سوم آموزشگاه