تربیت کودکان به خصوص کودکانی که سالهای ابتدایی مدرسه را می گذرانند و تازه در جمع دوستان هم سن و سال خود قرار می گیرند بسیار اهمیت دارد. کودکی که از خانه راهی مدرسه می شود ، با مشکلاتی مانند جدا شدن از محیط امن خانوادگی، مواجه شدن با مقررات محیط مدرسه، روبرو شدن با نظم و ترتیبی که لازمه آموزش است و کوشش ذهنی ارادی در درک و فهم مطالب برای موفقیت روبرو می شود. برای اینکه کودک بتواند بهتر و راحت تر با این مشکلات مقابله کند و با شرایط مدرسه سازگار گردد ، لازم است که والدین برخی از راهکارهایی که در این بخش از نمناک آورده ایم را انجام دهند.
توصیه ها و نکات تربیت کودکان مخصوص والدین دانش آموزان
به کودک خود اضطراب وارد نکنید:
بسیاری از کودکان که به والدین خود به خصوص مادرشان وابسته هستند ، با رفتن به مدرسه دچار اضطراب می شوند و گریه می کنند. گاهی اضطراب در کودکان با علامت های جسمانی مثل دل درد یا سردرد و تهوع خود را نشان می دهد که حتما مورد بررسی قرار گیرد.
البته با آشنایی کودک با محیط مدرسه و معلمان ، رفته رفته این اضطراب کاهش می یابد پس والدین باید در یکی- دو ماه نخست سال با نق زدن های کودک، ابراز دلتنگی کردن و بهانه جویی از اینکه نمی خواهد به مدرسه برود، کنار بیایند و با داستان تعریف کردن و قصه گویی یا دیگر روش های ارتباطی این حس را به فرزندشان بدهند که قرار است در مدرسه خیلی به او خوش بگذرد؛ دوست پیدا کند، چیزهای مختلف یاد بگیرد و با اولیای مدرسه اوقات خوشی داشته باشد.
اگر حس وابستگی و اضطراب ناشی از جدا شدن کودک طولانی مدت شد به طوری که عملکرد عادی زندگی اش را مختل نمود به بررسی و درمان نیاز دارد. بچه های مضطرب از نظر روانی تحت فشار هستند و سطح ایمنی بدنشان هم پایین تر از حد عادی است و مستعد ابتلا به انواع بیماری ها می شوند. بچه های مستعد ابتلا به آلرژی نیز در صورت مضطرب شدن ،علامت های آلرژیک آنها عود می کند.
توجه کنید اگر مادر مضطرب و نگران باشد این حس را به کودک خود نیز منتقل می کند بنابراین مادران باید آرامش خود را حفظ کنند و با درمان اضطراب خود بتوانند به آرامش فرزندشان کمک کنند زیرا مادران مضطرب نمی توانند حس اینکه محیط مدرسه محیط خوب و امنی است را به کودک بدهند.
اجازه نرفتن به مدرسه را ندهید:
گاهی کودک وابسته به مادر درخواست نرفتن به مدرسه را دارد اما مادر باید به او این اجازه را ندهد و به او بگوید مدرسه رفتن و نوشتن تکالیف ، وظیفه آنهاست مثل سر کار رفتن پدر و مادر و آشپزی کردن و تهیه غذا و خرید که وظیفه والدین است که با وجود خستگی باید انجام شود.
کودک باید مدرسه رفتن را وظیفه خود بداند و سعی کند در مدرسه به او خوش بگذرد و از اوقاتش لذت ببرد.
پرهیز از توصیه های اضطراب انگیز کودکان مدرسه ای:
مادران نباید دائما به کودک خود هشدار دهند و به او بگویند در مدرسه به چیزی دست نزند چون مریض خواهد شد و یا مواظب خودت باش و اگر کسی عطسه کرد از او دور شو. این گونه هشدارها سبب می شود به کودک این حس منتقل شود که مدرسه محیط ناخوشایند و آلوده ای است و مثل خانه نیست و بد است.
الگوی کودک خود باشید.
اگر اهل داد و بیداد کردن هستید و اگر خیلی مبادی آداب نیستید و دوست دارید فرزندتان را طوری تربیت کنید که نقطه مقابل شما باشد، نخواهید توانست زیرا او از شما الگو می گیرد. پس برای تربیت بچه ها کافی است خودمان را اصلاح کنیم و آن طور که آرزو داریم فرزندمان بار بیاید، ابتدا خودمان را آن گونه بسازیم زیرا فرزند ما رفتاری درست مثل خودمان را انجام می دهد.
اگر شما همیشه در حال چشم و هم چشمی با فامیل هستید و دوست دارید مبلمان خانه تان درست مثل دخترخاله تان یا سرویس قابلمه ها مانند خواهرشوهر و مدل ماشینتان شبیه برادرخانمتان باشد ، باید انتظار این کار را از کودک خود داشته باشید. اگر او نیز می خواهد کیف و وسایل مدرسه اش مثل فلانی باشد ، نباید انتظاری جز این از او داشته باشید. پس لازم است ابتدا خودتان تغییر رویه دهید و بعد به او بگویید این رفتارش مورد تایید شما نیست.
چنانچه نمناک عنوان کرده است نگران نباشید کودکتان با نخریدن فلان کیف مشکل عاطفی پیدا نمی کند. بچه ها باید مهارت تحمل ناکامی را از کودکی یاد بگیرند تا در زندگی موفق شوند و باید بدانند زندگی هر کسی مختص اوست و نباید از دیگران تقلید کنند.
پس اگر کودکتان رفتار تقلید گونه داشت و وسایلی مانند همکلاسیش را از شما خواست به او بگویید:«شما جامدادی یا کیف داری و من دلیل نمی بینم یک مدل دیگر تهیه کنم. اما نگویید که پول ندارید بلکه واضح نه بگویید و در صورت اصرار او بگویید هر خانه ای قوانین، قواعد و داشته ها و نداشته های خود را دارد تا مهارت تحمل ناکامی را در او بالا ببرید.
در دوست یابی کودک دخالت نکنید.
بسیاری از کودکان درباره دوست یا همکلاسی های مدرسه گله و شکایت هایی دارند که باید به آنها گوش داد اما نباید همیشه در شیوه ارتباط بچه ها با هم مداخله مستقیم داشته باشید.کودک شما بزرگ شده و به مدرسه می رود پس باید کمی مستقل تر شود و با آزمون و خطا به یک نتیجه خوب در زندگی برسد. گله و شکایت های کودکانه بچه ها همیشه به بررسی نیاز ندارد.
شما به عنوان یک والد باید فرزند خود را راهنمایی کنید و رفتار و عادت های خوب مثلا برچسب نزدن و قضاوت نکردن را به او یاد دهید. فرزند شما باید بداند که آدم ها متفاوتند و قرار نیست همه افراد آن طوری باشند که او می خواهد یا هر کاری انجام دهند که او انجام می دهد. پس از این جمله زیاد استفاده کنید:«بعضی ها این جوری هستند. اشکالی نداره.»
اگر می گوید:«من با فلانی دوست نمی شوم چون پوستش تیره است، موهایش فلان مدل است، بلد نیست خوب حرف بزند و غذا بخورد.» درباره تفاوت نژادها و نحوه تربیت او صحبت نکنید بلکه فقط بگویید:«خب، هر کسی یه جوریه دیگه. اونم کم کم یاد می گیره درست غذا بخوره و…».
اگر فرزندتان با یکی از دوستانش قهر کرد در روابط بین آنان دخالت نکنید و فقط نقش راهنما داشته باشید و با مهربانی به فرزندتان گوش بدهید تا حس اعتماد در او شکل بگیرد و مسائلش را برای شما بازگو کند سپس بگذارید خودشان تصمیم بگیرند و راه حل برای مشکل خود پیدا کنند.
انجام ندادن تکالیف بچه ها از نکات تربیت کودکان مدرسه ای:
اگر فرزندتان از شما خواست که تکالیفش را انجام دهید هرگز این کار را نکنید اما هنگام انجام تکالیف کنار او باشید تا بتوانید از همان آغاز عادات مطالعه ای کودک را نیز نظر بگیرید و متوجه مشکلات او شوید. حضور شما به کودک کمک می کند تکالیف را بهتر انجام دهد و درس ها را بهتر بیاموزید.
اگر کودک شما دبستانی و کم سن و سال است برای انجام تکالیف در جای مشخص به او سخت نگیرید و اجازه دهید او تکالیف خود را در مکانی نزدیک به شما مانند میز آشپزخانه یا اتاق نشیمن بنویسد و هر چند وقت یک بار سری به کودک بزنید تا انجام تکالیف را کنترل کنید اما هنگام نوشتن تکالیف وسایلی مانند تلفن، تلویزیون و رایانه باید از کودک دور باشد تا حواس کودک را پرت نکند.
اگر شاغل هستید و زمان آمدن کودک از مدرسه منزل نیستید ، از قبل محیط مناسبی برای مطالعه او فراهم کنید و هر شب به تکالیف او رسیدگی کنید و آنها را بررسی نمایید.
زمانی را برای بازی و تماشای تلویزیون کودکتان بگذارید تا او تکالیف را با انرژی بیشتر و وقت کمتری انجام می دهد. اگر مدت انجام تکالیف طولانی شد از او بپرسید مشکل چیست؟ زیرا ممکن است برخی از مسائل توجهش را کم کرده باشد . برخی اختلالات روان پزشکی مانند بیش فعالی، اختلال یادگیری یا وسواس می تواند از توجه کودک به درس بکاهد.
اگر کودک شما تکالیفش را انجام نمی دهد اجازه دهید همان گونه به مدرسه برود تا با پیامد کارش مواجه شود . مسائل مدرسه را به معلم بسپارید ومدام با معلم فرزندتان در تماس و ارتباط باشید.
هیچگاه کودک خود را به خاطر تکالیفش دعوا نکنید و اشک او را در نیاورید زیرا انجام تکالیف مدرسه برای بچه هایی که تازه مدرسه رفتند، به امری ناخوشایند تبدیل می شود.
بهترین نحوه رفتار با شکایت کودکان از مدرسه
بسیاری از والدین می گویند که فرزندشان در مورد حوادثی که در مدرسه رخ داده مرتب گله و شکایت می کنند و از آنها می خواهند برای حل مساله به مدرسه بروند و همشاگردی که آزارشان داده را دعوا کنند یا با مدیر مدرسه در مورد آن صحبت کند. شکایت یک علامت است که ممکن است دلایل متفاوتی داشته باشد و والدین با شناسایی آن می توانند مساله را حل کنند.
علت این شکایت کودکان از مدرسه این است که :
آنها به دنبال جلب توجه والدین هستند و یا به دنبال خالی کردن خشمشان هستند و در مورد مدرسه حرفهایی می زنند که گاهی واقعی نیستند و برای آسیب زدن به هم کلاسی یا گرفتن امتیازاتی از والدین این حرف ها را بیان می کنند. گاهی کودک برای سرگرمی شکایت می کند و در مورد حرف هایی که می زند فکر نمی کند.
والدین باید همیشه با کودکشان صحبت کنند و به او یاد دهند که نباید در مورد دیگران حرف زد یا قضاوت کرد و غیبت کردن کار درستی نیست و اگر کودک در حال قضاوت یا بدگویی است باید فورا موضوع را عوض کنند. اگر کودک می گوید هم کلاسی ام در مدرسه مرا هل داد باید به کودک بگویند «دوستت موقع بازی به تو خورد و افتادی».
از کودک در مورد اتفاقی که افتاده و نتیجه آن و میزان تقصیرش بپرسید که این موضوع تا چه حد به عمد بوده و چه عوارضی داشته است.
پیش از این هم در بخش تربیت فرزند در نمناک اشاره کردیم که اگر کودکتان در نحوه برقراری ارتباط و مهارت های دوستیابی دچار مشکل است و اعتماد به نفس پایین یا اختلالات خلقی دارد باید به کمک روان پزشک این مساله را برطرف کرد. اگر پدر و مادر دائما در حال غیبت باشند ، کودک از آنها الگو می گیرد و دائما از همه چیز شکایت می کند و از همکلاسی هایش بدگویی می کند پس والدین باید الگوی کودک باشند و به شکایت های کودک توجه نکنند و به او امتیاز ندهند زیرا توجه بیش از حد باعث تشدید این رفتار در کودک شده و در نهایت کودک به جایی خواهد رسید که حق نداشته را طلب می کند.
توصیه های مفید به والدین :
1. اگر فرزند شما نمره ای کم بگیرد به او القا نکنید تو کم هوشی و یا مغزت نمیکشد باید روش های ایجاد انگیزه و پیشرفت را یاد بگیریم و او را یاری نماییم.
2. بدون اجازه کیف کودکتان را بازرسی نکنید و اگر میخواهید نمره او را ببینید از او اجازه بگیرید.
3. به فرزندتان اعتماد کنید.
4. کودک خود را تشویق نمایید اما نباید تشویق بیش از اندازه باشد زیرا هم بی ارزش می شود و در همه کارها کودک انتظار تشویق خواهد داشت.
5. استفاده از وسایل کمکی و بازی های فکری مثل چرتکه ،بازی الفبا و غیره برای یادگیری بهتر توام با بازی بسیار مفید است.
تهیه کننده و تایید کننده مطلب : سرکار خانم ملیحه زینلی معلم محترم پایه دوم آموزشگاه