رفتار تحقیرآمیز و تمسخرآمیز بزرگان نه تنها دوری نوجوانان را به وجود می‌آورد, بلکه سبب گوشه‌گیری آنها نیز میشود. چنین رفتاری گاهی ضربه روحی جدی به نوجوان وارد می‌سازد که نوجوانان بی‌تجربه و ضعیف و دل آزرده و دیگر نمی‌تواند زندگی کند. تحمل زیاد و ادب و نزاکت فراوان و خودداری فوق‌العاده لازم است. اگر کودک خود را دوست بدارید, پس عاقلانه دوست داشته باشید.
باید توجه کرد چه تغییراتی در تکامل روانی نوجوان روی می‌دهد؟ نوجوانان برخلاف کودکان خردسال, دیگر مواد درسی را سرسری نمی‌گیرند, بلکه به صورتی منظم درون خود را تجزیه تحلیل می‌کنند و حافظه‌ی آنها به وسیله‌ی مفاهیم جدید غنی‌تر میشود و معنایی به خود می‌گیرد.
به هرصورت تغییر وضع نوجوانان قابل توجه است. از خصوصیات آن‌هاست که خود را قهرمان فضانورد یا مرزبان تصورکنند. مسلماً می‌توان فهمید که اندیشه‌ی دورو درازی دارد ولی در هر حال به آرزو نزدیک است. زیرا که این آرزو زندگی اورا زینت بخشیده و در برابرش مسائل زیادی برای رسیدن به آینده مطرح می‌کند. وظیفه‌ی بزرگ‌ترهاست که به نوجوانان کمک کنند تا به تنبلی, غرور و تکبر و خودخواهی و خشونت و; غلبه کنند. فراموش نکنیم که نوجوانان به طغیان احساسات ممتازند.
بنابراین لازم است از آنها مواظبت جدی به عمل آید. توجه به تربیت جنسی نوجوانان مسئله‌ی پراهمیتی است. زیرا دنیای روحی جوان امروز همراه با رشد علمی و اقتصادی و موقعیت‌های فرهنگی دنیای امروز غنی‌تر میشود.
تغییراتی که در نوجوانی رخ می‌دهد:
1- تغییراتی در ترشح غدد درون‌ریز: ترشح این غدد در رفتار انسان آثاری را در پی دارد. غدد درون‌ریز وظیفه تأمین هورمونهای لازم سوخت و ساز بدن انسان را بر عهده دارند که نتیجه آن رشد فیزیکی بدن خواهد بود.
2- تغیر در الگوی ارتباطی والدین و نوجوان: نوع ارتباط والدین با نوجوان حالت افقی پیدا می‌کند در حالیکه این ارتباط در دوره کودکی عمودی و بر اساس سلسله مراتب است. اغلب نوجوانان به دفع الگوی عمودی می‌پردازند و پذیرای الگوی افقی مانند پیدا کردن رابطه دوستان صمیمی, و همدم شدن میشود
3- تغییر در کمیت و کیفیت دروس, انتقال از دوره کودکی و ابتدایی به دوره نوجوانی و راهنمایی به مفهوم مواجه شدن فرد با افزایش کمی و کیفی دورس, افزایش حجم آنها, تعدد دبیران و از همه مهمتر تنوع و پیچیدگی مطالب درسی در مسیر تخصصی‌تر شدن دروس است که رشد ناموزونی را برخود می‌گیرد به همین دلیل در این دوره انتظار داشتن افت تحصیلی هر چند بادرصدی متفاوت افراد مختلف قابل پیش‌بینی است. بیان چنین مطالبی برای آگاهی دادن نوجوانان که افت آنها مسئله‌ای طبیعی و منطقی است. سبب بالا رفتن اعتماد بنفس آنها خواهد شد.
4- تغییر در موقعیت و جایگاه فرزند: هم‌زمان با ورود فرد به دوره نوجوانی منزلت فرد در خانواده نیز ارتقا می‌یابد. لذا, دیگر چنین فردی خصایص و رفتارهای دوره کودکی را کمتر دارند
ارتقای فرد به چنین مرحله‌ای موقعیت جدیدی را برای وی وجود می‌آورد که مطلوبیت آن از یک سو نگرش اطرافیان را نسبت به نوجوان دگرگون می‌سازد و از سوی دیگر احساس مسئولیت و مشارکت نوجوان را در کارهای زندگی در قسمتهای مختلف افزایش می‌دهد
5- تغییر در نگرش به زمان؟ تفکر جدیدی که در دوره نوجوانی و جوانی به وجود می‌آید, توجه فرد به گذشته و آینده است که چنین تفکراتی در دوره‌ی قبلی وجود نداشت. در این هنگام فرد درصدد است تا ارتباطی منطقی میان گذشته و حال برقرار کند. ضروری است حس گذشته‌گرایی تعدیل شود
6- تغییر در نگرش به ارزشها: نگرش و توجه نوجوان در این شرایط از منزلت بالایی برخوردار است. ارزشها نوجوان را به شدت مجذوب نمود, و وی را به لرزه می‌اندازد. لذا وظیفه اولیای خانه و مدرسه است ارزشهای اخلاقی و دینی را با الگو, روش و قالبی زیبا و جذاب همراه با استدلال منطقی به وی ارایه دهند تا بر قدرت انتخاب و تشخیص و تصمیم‌گیری نوجوان در امور مختلف زندگی و تحصیلی بیفزاییم.
همه تغییراتی که در ابعاد گوناگون برای دوره نوجوانی ذکر شد, زمینه‌ی به وجود آمدن مشکلات خاصی میشود. چنانچه این امر با درایت و آگاهی کامل و با یک دید فلسفی جامع مورد توجه قرار نگیرد. زیانهایی به دنبال خواهد داشت, لذا اکثر خانواده‌ها به سبب آن که آگاهیشان فقط کارساز دوره‌ی کودکی است برای مراحل نوجوانی و جوانی احساس کمبود آگاهی برای نحوه‌ی برخورد می‌کنند . در مورد فرزندان نگرانیهایی دارند.
جهش تغییر نموده‌اند این جهش ممکن است زودتر از سن معین خود صورت گیرد که به آن بلوغ زودرس و چنانچه دیرتر از سن معین خود صورت گیرد به آن بلوغ دیررس گویند که در این دوره فرد از لحاظ جسمی نیز رشد قابل توجهی می‌کند. از انوع دیگر آن, بلوغ جنسی است که فرد قادر به تولید مثل شده که تحولات آن دارای خصایص اولیه و ثانویه است. در خصایص اولیه جنسی, بیداری جنسی در افراد صورت می‌گیرد که با علائمی خاص و متفاوت در هر دو جنس دختر و پسر بروز می‌کند. برای خصایص ثانویه جنسی نیز علائم خاصی وجود دارد که نمود آن در نوجوانان دختر و پسر قالب رؤیت است. بلوغ روانی نپخته شدن از نظر روانی مطرح است که انسان قدرت تشخیص مسائل وتمیز مصلحت زندگی پیدا می‌کند و یک نگرش خاص به اینکه فکر به بزرگ شدن و کامل شدن پیدا می‌کنند و به این علت روحیه حساسی پیدا می‌کند از جمله این که خیلی کمتر حرف وتجربه دیگران را قبول می‌کند.
از مهم‌ترین تحولات بلوغ روانی نگرانی‌های ناشی از تغییرات علائم بلوغ, توجه به هویت خود یا بحران شناسایی خود, تردید و دودلی‌ها بی‌ثباتی دوران شتاب دوگانگی, برتری‌جویی و جلب توجه دیگران تصورات و تخیلات در نوجوانان , زودرنجی, احساساتی بودن, کمرویی و گوشه‌گیری داشتن اعمال منفی و مخالف‌جوی, فرافکنی, بیماری روان‌تنی, استعدادها و تأثیر آن در پیشرفت تحصیلی نوع دیگر بلوغ, بلوغ اجتماعی اقتصادی که فرد از تأمین مخارج زندگی مستقل برآید. بلوغ شرعی که فقه شیعه و سنی در نظر گرفته‌اند برای پسران 15 سال قمری و برای دختران 9 سال قمری تغیراتی که در دوره‌ی نوجوانی رخ می‌دهد هم برای نوجوان و والدین نگرانیهایی ایجاد می کند که باید به روش صحیحی و مطلوب با این تغییرات برخود کرد.
در روانشناسی دو جریان فکری در زمینه تحول بلوغ وجود داشته است:
جریان اول: رشد را پدیده‌ای مداوم و پیوسته می‌دانند
جریان دوم: رشد و تحول یک پدیده‌ای وداوم نمی‌داند و آنرا متشکل از مراحل و دوره‌های مختلف می‌داند بلوغ نوعی بحران است و با ظهور آن, مرحله نوجوانی آغاز میشود
حالت هیجانی در دوره بلوغ غنی‌تر شده و گاهی به صورت حساسیت و زود رنجی در می‌آید توجه و دقت نوجوان نسبت به بدن خود زیاد میشود. حجب و حیا در او ظاهر می‌گردد و دوستانه این است که تماس با دیگران برای نوجوان دشوار است. تغییر و تنوع علائق و عقاید و میل به بحث در نوجوان زیاد میشود و آن مقدمه ای برای پختگی عقلی است. مخالفت با نزدیکان مخصوصاً با اعضای خانواده به صورتهای مختلف بروز می‌کند. این مخالفت با والدین نشانه‌ای از میل به تشخیص طلبی است و نوجوان به این وسیله خود را نشان می‌دهد و از دیگران جدا را وظیفه والدین کمک به نوجوان نشان در روشن نمودن فرایند بلوغ و راهنمای آنان در جهتی است که به رشد مطلوب و همه جانبه آن ها بیانجامد.
تهیه کننده: محمدحسین کلانتری (معاون فناوری)
تایید کننده: حسین علیخانزاده (مدیریت آموزشگاه)
? اَللّهُــمَّ عَجـِّــل لِوَلیِّــکَ الفَــرَج ?