از ابن مقله شیرازی رحمت اله علیه نقل کرده اند که:
{ملاک خوبی خط تراش قلم است و هر کس قلم را خوب بتراشد خط نوشتن برایش آسان می گردد.}
وبعضی دیگرگفته اند {یاد دادن تراش قلم مهمتر ازتعلیم خط است} وسایل مورد نیاز برای تراشیدن قلم عبارتند از:
قلم تراش و قط زن.
قلم تراش چاقوی مخصوص تراش قلم است. معمولا قلم تراش به صورت یک تیغه و دو تیغه در بازار به فروش می رسد.
جنس تیغه ها خیلی خشک و شکننده است و به مراقبت و احتیاط در هنگام استفاده نیاز دارد.
قطع زن قطعه چوب سخت و محکمی به طول تقریبی 10سانتیمتر و عرض تقریبی 3 سانتیمتر است که برای قطع زدن نوک قلم نی از آن استاده می شود.
یک طرف این قطعه چوب که روی میز قرار می گیرد باید کاملا مسطح باشد ولی روی دیگر آن که برای قطع زدن قلم استفاده می شود باید در قسمت عرضی کمی قوس داشته باشد.
برای درست کردن قطع زن از استخوان –شاخ جانوران و{نی}نیز استفاده می شود .
ولی هیچ گاه نباید از آهن و شیشه و مانند آنها برای قطع زدن قلم استفاده کرد چون تیغه قلم تراش صدمه می خورد و از بین می رود.
برای تراشیدن قلم-قلم تراش را به گونه ای در دست راست و قلم را در دست چپ قرار دهیدکه دستها هم بر قلم و هم بر قلم تراش مسلط باشد.
سپس با فشاری که با انگشتان شصت بر تیغه قلم تراش وارد می کنید قسمت میدان قلم را تراش دهید. اندازه میدان قلم حدود پیرامون دور قلم در نظر گرفته می شود.تراش میدان قلم به صورت قوس دار انجام می شود و تا نردیک شدن به پوسته سخت قلم ادامه می یابد.
عمل بعدی گرفتن پهلو های قلم است.این کار هم به صورت قوس دار انجام می شود و باید از دو طرف به یک اندازه از پهلو های نوک قلم کاسته شود.
مقدار برداشتن پهلو ها- به ریزی و یا درشتی عرض قلم بستگی دارد.حال با اسفاده از قلم تراش قسمتی از پوسته پشت قلم را در قسمت نوک و زبانه قلم بردارید.این کار برای ذخیره شدن مرکب در پشت قلم صورت می گیرد. باید توجه کنید که پوسته پشت قلم در دو طرف نوک سمت راست{وحشی}و نوک سمت چپ قلم{انسی}نباید برداشته شودو این کار فقط در قسمت وسط زبانه قلم انجام می گیرد.
در مرحله بعد با قرار دادن قط زن روی میز قلم را از پشت روی آن قرار دهید وبا فشار دادن نوک تیغه قلم تراش آن را فاق بزنید.فاق شکافی است که درست در وسط عرض قلم و در جهت میدان آن ایجاد می شود.فاق باعث می شود که هنگام نوشتن-مرکب ذخیره شده در پشت قلم-راحت تر و روان تر رو ی کاغذ جریان پیدا کند.بهتر است قلم های سست-فاق نداشته باشد.همچنین بهتر است قلمهای دانش آموزان دوره ابتدایی را فاق نزنید چون باعث سست شدن آن و در نهایت شکستن نوک قلم می شود.
آخرین مرخله تراش قلم-قطع زدن است.
برای این کارقطع زن راروی میز بگذارید –قلم رااز پشت روی قطع زن قراردهید وبا فشاردادن تیغه قلم تراش-قلم راقطع بزنید.قطع زدن قلم کمی شیب دارانجام می شود.
برای صاف شدن نوک قلم پس ازاین مرحله ازنوعی سمباده مخصوص{فقط برای دانگ های بزرگ}استفاده می شود.
تهیه کننده: سرکار خانم اخوان فرناز (مربی هنر)
تایید کننده: سرکار خانم درفشه (معاون آموزشی)
? اَللّهُــمَّ عَجـِّــل لِوَلیِّــکَ الفَــرَج ?