دروغ گویی یک صفت ناپسند است که بعضی از کودکان و بزرگسالان بدان مبتلا هستند و درمیان بعضی چنان شایع است که گویی به صورت عادت تلقی می‌شود.
دروغ چیست؟
دروغ سخن بر خلاف حقیقت است و دروغ گو کسی است که برخلاف حقیقت خبری می‌دهد. اکثر والدین از این امر شکایت دارند و با این که تمام تلاش خود را برای تربیت صحیح فرزندشان به کار برده‌اند با این وجود فرزندشان دروغ می‌گویند. باید توجه داشت که این لغزش از دوران کودکی پایه گذاری شده است.
دروغ گویی فطری است یا اکتسابی؟
هیچ انسانی فطرتاً دروغ گو نیست. او دروغ را از محیط خود، یعنی خانواده، مدرسه و بطور کلی اجتماعی که در آن زندگی می‌کند یاد می‌گیرد.
حضرت علی (ع) در این زمینه می‌فرمایند: «قلب کودک همانند زمین بکر و آماده‌ای است که هر چه در آن کاشته شود، پرورش می‌یابد.» بنابراین دروغ گویی امری فطری نیست.
زمان شروع دروغ گویی
یافته‌های روان شناسان بر این نکته تاکید دارد گفته‌های کودکان زیر 5 یا 6 سال بیشتر جنبه خیالبافی دارد. آنها اغلب احساسات و تخیلات خود را درباره پدیده‌های اطرافشان بیان می‌کنند. حتی اشیاء بی جان را جاندار می‌سازند. برای مثال: کودک سوار بر تکه چوبی چنین وانمود می‌کند که مشغول اسب سواری است.
در واقع دروغ گویی از کودکی به تدریج در نهاد کودک رسوخ کرده و در صورت ادامه داشتن و مانع نشدن به شکل یک صفت در بزرگسالی می‌شود.
پنج عامل دروغ گویی
بیماری دروغ گویی: این افراد بسیار حرفه ای دروغ می‌گویند و اصلاً احساس بدی نسبت به کار خود ندارند.
عادتی به نام دروغ گویی: برای این افراد دروغ اولین گزینه است. تجربه و خاطره دوران کودکی این افراد باعث می‌شود در هر سن و سالی به طور ناخودآگاه دروغ بگویند.
خود شیفتگی: این ها دروغ می‌گویند تا پیش بقیه بزرگتر از آنچه هستند محترم جلوه شوند.
بی ثباتی شخصیتی: زندگی این افراد با بی بند و باری اخلاقی همراه است.
دروغ های نمایشی: «حالم اصلاً خوب نیست» این دروغها برای جلب حس ترحم از دیگران گفته می‌شود. این دروغ ها منعکس کننده احساس واقعی شخص نیست.
پیامدهای دروغ گویی
دروغ گویی همانند بقیه بیماریهای روانی و عاطفی، ابتدا از یک مسأله کوچک شروع و اگر به موقع درمان نشود به یک بیماری روحی تبدیل می‌شود و مشکلات زیادی برای فرد فراهم می‌سازد. دروغ‌گویی عامل فسادهای دیگر است. می توان گفت کلید ورود به سایر فسادها است.
اثرات دروغ گویی بر سلامتی انسان
همه می‌دانند که دروغ گفتن می تواند شما را دچار مشکل کند.
ارتباط مغز و بدن: سیستم عصبی بدن به سیستم ایمنی ما متصل است. بخاطر همین است که مغز و احساسات ما می‌تواند پیامهایی بفرستدکه بر سلامت ما تأثیر بگذارد. پزشکان می‌گویند کسی که دروغ می‌گوید، بالاخره با اضطراب، افسردگی، بیماری و حتی بیماریهای روانی روبرو خواهد شد.
چرا دروغ می‌گوییم؟
روان شناسان می‌گویند به این دلیل دروغ می‌گوییم که از عواقب گفتن حقیقت ترس داریم. دروغ می‌گوییم تا احمق یا ناتوان دیده نشویم یا کسی از دستمان عصبانی نشود. دروغ گفتن آدم‌ها دلایل دیگری هم دارد: اینکه از مجازات می‌ترسند. ممکن است اعتبار و آبرویشان را از دست بدهند یا به آنچه می‌خواهند نرسند. برای اینکه دروغتان را باور کنند باید با آن دروغ زندگی کنید. قانع کننده‌ترین دروغ‌گوها مادام نگران این هستند که دروغشان فاش نشود. همین اضطراب‌هاست که باعث می‌شود دچار زخم معده و سردرد شوید. دروغ‌گوها معمولاً هودشان هم ضد اجتماع می‌شوند. دارای تعجب نیست که دروغ روابط کاری، ازدواج و دوستی‌های شما را خراب کند.
نگران انتخاب حقیقت نباشید.
اگر وسوسه شدید که دروغ بگویید، کمی ریلکس کنید. به خاطر داشته باشید که عواقب گفتن حقیقت بر جسم و ذهن شما خیلی ساده‌تر از عواقب گفتن دروغ است. انتخاب گفتن حقیقت فایده‌های زیادی در بردارد که یکی از آنها حفظ سلامتی جسمی و عقلی شماست.
با یک عذرخواهی ساده «اگر کار اشتباهی انجام داده باشید» و اقدام به جبران اشتباه، خیلی زود همه چیز رفع خواهد شد و دیگر لازم نیست مدام نگران فاش شدن دروغتان باشید.
خیلی ساده با گفتن حقیقت ماجرا و به گردن گرفتن مسئولیت کارهایتان، احترام دیگران را بدست می‌آورید و حتی ممکن است دیگران حمایت‌تان کنند. همچنین اعتبار راستگو بودن را بدست می‌آورید. البته ممکن است دیگران بفهمند که اشتباه کرده‌اید اما صداقت همیشه بهترین سیاست است. اگر فردی راستگو و صادق باشید بر دیگران اثرگذارتر خواهید بود. مردم به شما اعتماد می‌کنند.
افراد راستگو معمولاً بیشتر از افراد دروغگو به چیزهایی که در زندگی می‌خواهند دست می‌یابند و اگر به آنچه که می‌خواهید برسید، استرس کمتری در زندگی خواهید داشت. اگر راستگو باشید، خواب بهتر و راحت‌تر هم خواهید داشت، سالم‌تر خواهید خورد و همه اینها باعث می‌شود ظاهر بهتری داشته باشید.
نتیجه گیری
یادتان باشد، دروغتان چه مصلحتی باشد، چه اغراق کردن یک چیز یا یک دروغ کامل و درست و حسابی، هر چه که باشد یک دروغ است. خیلی وقت‌ها ما نمی‌فهمیم که چیز ساده‌ای مثل انتخاب کلماتی که بر زبان می‌آوریم می‌تواند باعث مریض شدن ما شود، اما حقیقت دارد.
دروغ زندگی و سلامتی شما را بر هم می‌زند اما حقیقت بدن و روحتان را تقویت می‌کند و علاوه بر آن دروغ گفتن موجب رنجش دیگران می‌شود. پس اجازه ندهید که ترس بر رفتارهای شما غلبه کند زیرا سلامت روحی و جسمی‌تان را به خطر خواهید انداخت. دروغ شما را به بند می‌کشد و لی حقیقت آزاد و رهایتان می‌سازد.
سوره آل عمران آیه 61:
فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ ﴿۶۱﴾
یعنی:
پس هر كه در اين [باره] پس از دانشى كه تو را [حاصل] آمده با تو محاجه كند بگو بياييد پسرانمان و پسرانتان و زنانمان و زنانتان و ما خويشان نزديك و شما خويشان نزديك خود را فرا خوانيم سپس مباهله كنيم و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم (۶۱)
منابع:
- سایت اینترنتی “مدیریت فرهنگی و فعالیتهای داوطلبانه دانشگاه فردوسی مشهد”
- دروغ گویی در کودکان، نویسنده: فرزانه صداقت
- راهنمایی کامل والدین، مترجم: دکتر مینا افتخاری آزاد
- زنجیره دروغ، مترجم: شهلا انتظاریان
تهیه کننده و تایید کننده مطلب : سرکار خانم اعظم بخشی زاده مربی محترم قرآن آموزشگاه