یکی از معضلات مهم که در اوایل قرن بیستم بدان پرداخته می شد این بود که چطور می توان بین مغز و عضلات ارتباط ایجاد کرد ؟! از گذشته یکی از مهم ترین عناوین تاریخی در حوزه جسمی مربوط به ایجاد تعامل و ارتباط بین مغز و بدن بوده است.
ورزش پیلاتس یکی از اصولی است که به منظور کنترل کل بدن از طریق تمرکز روی تراز، قدرت درونی، تنفس و حرکت روان طراحی شده است. اصول پیلاتس توسط جوزف پیلاتس در طول جنگ جهانی اول برای تسهیل توانبخشی سربازان برگشته ساخته شد.
به مرور زمان پیلاتس تبدیل به یک ورزش تجاری شد چرا که علاوه بر تاثیر مثبت بر جسم، بر روان افراد نیز تاثیرات خوبی به جا می گذاشت. امروزه پیلاتس به نوعی ورزش تبدیل شده است که برای افراد مختلف از ورزشکاران المپیک گرفته تا افرادی که از جراحی بهبود می یابند مفید و بی خطر است، تمرینات پیلاتس با هدف بهبود کنترل عضلات، انعطاف پذیری، تعادل، الگوی تنفس و کنترل وضعیت بدن انجام می شود.
اما باید بدانید پیلاتس یک ورزش طاقت فرسا و سخت در المپیک و برای سربازان نیست، پیلاتس ورزشی عمومی و گسترده است که برای زنان باردار به شدت توصیه می شود. این ورزش یک تمرین ایده آل در دوران بارداری است زیرا برای تقویت ماهیچه های شکم و لگن طراحی شده است. تمرینات ثبات هسته ای ممکن است استرس را از پشت و لگن برداشته و به موقعیت کودک برای زایمان کمک کند. نشان داده شده است که تمرینات پیلاتس باعث کاهش استرس، زایمان راحت تر و حاملگی کم درد تری می شود.
این ورزش در جنگ جهانی اول و زمانی که توسط جوزف پیلاتس ارائه شد صرفا به تشویق استفاده از ذهن برای كنترل ماهیچه ها، تمرکز و توجه بر ماهیچه های اصلی، حفظ متعادل بدن و فراهم آوردن پشتیبانی از ستون فقرات می پرداخت اما به مرور جوزف پیلاتس که در انجمن رقص و هنرهای نمایشی محلی نیویورک مشغول به کار بود متوجه شد که این ورزش می تواند تاثیر شگرفی بر سربازان و جانبازان تازه از جنگ برگشته بگذارد.
جوزف پیلاتس به مرور و با مشاهده نیاز سربازان از جنگ بازگشته به تركیب جدیدی روی آورد که شامل استفاده از استخر و آب، تسمه ها، توپ و تخته های مخصوص برای آموزش مقاومت، در توانبخشی كارورزان می شد.
باید دانست که پیلاتس فقط مبتنی بر فعالیت های جسمی نیست، پیلاتس از طریق روش های مختلفی بر فاکتورهای روانی افراد تأثیر می گذارد.
برای مثال اضطراب یکی از مهمترین متغیرهای روانشناختی است که به عنوان بخش مهمی از شخصیت در نظر گرفته می شود، اضطراب یک وضعیت روانی و فیزیولوژیکی است که با استفاده از متغیرهای جسمی، عاطفی ، شناختی و … مشخص می شود. اما چرا اضطراب چنین نقش مهمی در پیلاتس دارد ؟! از آن جایی که اگر اضطراب بیش از حد بزرگ شود توانایی تاثیرگذاری منفی بر مولفه ها و کنش های رفتاری افراد را داراست و حتی می تواند ارتباط و فرآیند مغز و بدن را بکاهد، پس در پیلاتس تلاش می شود اضطراب رفع شود.
ورزش پیلاتس قدرت عضله، تعادل، وضعیت بدن و ارتباط بین مغز و سیستم عصبی را بهبود می بخشد. با استفاده از روش ها و تکنیک های بروز شده پیلاتس آمادگی جسمانی، اسکلتی و عضلانی توسعه پیدا می کند و حتی عملکرد قلب و عروق و متابولیسم اسکلتی عضلانی نیز پیشرفت می کند. می توان گفت پیلاتس عملکرد شناختی را افزایش می دهد، به زبان ساده تر پیلاتس نسبت به بسیاری از اشکال دیگر ورزش متفاوت است زیرا به ذهن شما نیاز دارد تا به آنچه انجام می دهید توجه کنید و بتوانید آن را برای بهبود عملکرد خود تحت کنترل در آورید.
امروزه اثبات شده است زمانی که شما به حرکات خود توجه دارید، سلول های مغزی شما با سرعت بیشتری رشد می کنند و سیستم اتصالات بهتری در بدن شما ایجاد می کند در نتیجه پیلاتس یک ورزش چند منظوره است.
همه ی این فواید و تاثیرات مثبتی که برای پیلاتس ذکر شد تنها پیش زمینه ای برای توضیح و تشریح موضوع مدنظر ما بود که در ادامه بدان می پردازیم.
پیلاتس موثرترین روش خانگی مقابله با کرونا می باشد.
در تنازع امروز بین مدرنیته و گسترش و همه گیری ویروس کرونا ورزش پیلاتس تبدیل به یکی از پر طرفدار ترین ورزش های خانگی شد.
پیلاتس یکی از ورزش هایی است که توانایی تاثیرگذاری بر شش ها و سیستم تنفسی بدن را دارد از این رو در دوره همه گیری ویروس کرونا به شدت گسترش یافت و این ورزش به افراد چاق و افرادی که دارای آسم و بیماری های تنفسی هستند پیشنهاد شد و حتی ترکبیات کششی و تنفسی جدیدی برای این افراد توسط استادان این رشته ارائه شد.
چاقي مشكلي جدي براي سلامت عمومي و عامل خطر مهمي براي بسياري از بيماريها بهويژه مشكلات تنفسي ميباشد؛ بسياري از بيماري ها ازجمله بيماريهاي ريوي با پديده چاقی ارتباط مستقيم دارند. در اين ميان، كم تحركي كه چاقي را در پي دارد، در ناكارايي عملكرد ريوي تاثيرگذار است، به طوري كه نشان داده شده است شيوع آسم در افراد چاق و داراي اضافه وزن در مقايسه با افراد با وزن طبيعي بيشتر است و نمايه توده بدن به طور مثبت با شدت مشكلات تنفسي در ارتباط ميباشد.
مطالعات اپيدميولوژيك انجام شده، نيز چاقي را يك ريسك فاكتور براي آسم و مشكلات تنفسي بيان ميكنند، به طور كلي رسوب چربي در ديوارة شكم و قفسة سينه افراد چاق موجب ايجاد محدوديت در شاخص هاي ريوي ميشود. تجمع بافت چربي به تدريج خاصيت ارتجاعي عضلات تنفسي و كمپليانس قفسة سينه را كاهش ميدهد و موجب افزايش كار تنفسي و انرژي مصرفي براي انجام تهويه ريوي ميشود، بنابراين، افراد چاق نميتوانند عملكرد ريوي مطلوبي داشته باشند.
شيوه هاي گوناگون تهاجمي و غيرتهاجمي مانند جراحي، رژيمهاي كمكالريك و آبزدايي براي از دست دادن وزن بدن مورد توجه قرار گرفته است، فعاليت هاي جسماني و تمرين هاي ورزشي يكي از راه هاي مؤثر در افزايش هزينه انرژي بوده كه چاقي و عوارض ناشي از آن را كاهش ميدهد. همچنين، بهدعنوان يك مداخلة درماني غيرتهاجمي در برنامه توانبخشي ريوي بيماران مبتلا به اختلالات ريوي مورد توجه قرار گرفته است.
گفته ميشود تمرين هوازي در افراد چاق و داراي اضافه وزن از طريق كاهش توده چربي سبب افزايش حجم ريه مي شود که در ورزش پیلاتس به شدت مورد استفاده است.
بعد از گسترش تحقیقات زیادی درباره ی تاثیر مستقیم و منفی چاقی بر کرونا و احتمال ابتلای بیشتر افراد چاق به کرونا نسبت به دیگر افراد این تمرینات هوازی و تلاش برای کاهش وزن حداقلی در دوره قرنطینه افزایش یافت.
تخمین زده می شود تنها طی چهار ماهه اول قرنطینه بیش از 3 میلیون کلیپ آموزش پیلاتس در خانه به اشتراک گذاشته است.
پيلاتس به عنوان يك روش منحصر به فرد از آمادگي جسماني كه در آن تركيبي از تقويت، كشش و تنفس عضلاني به منظور توسعه عضلات تنه و بازگرداندن تعادل عضله استفاده ميشود، شناخته شده است.
يكي از اركان اساسي پيلاتس، تنفس است. تنفس گردش خون را بهبود ميبخشد و خون را پمپاژ و اكسيژن را در اختيار بافت هاي بدن قرار ميدهد و در نتيجه گردش خون تشديد شده و اكسيژن بيشتري وارد خون مي شود؛ همچنين، سرعت و عمق تنفس افزايش مييابد. بنابراين انتظار مي رود تمرينات پيلاتس به دليل تاثير بر سيستم قلبي-عروقي موجب بهبود شاخص هاي ريوي شوند.
باید دانست که ورزش پیلاتس صرفا به دلیل تاثیر بر سیستم تنفسی مورد استفاده قرار نگرفته است بلکه به دلیل تاثیر مستقیم آن بر جلوگیری از استرس و اضطراب سالمندان نیز پیشنهاد شده است.
سالمندی یک پدیده حیاتی و فرآیندی است که در تمام موجودات زنده، از جمله انسان را در بر می گیرد و در واقع یک سیر طبیعی می باشد که در آن تغییرات فیزیولوژیکی و روانی در بدن رخ می دهد.
سالمندی یکی از پیچیده ترین ساز و کارهایی است که تا به حال شناخته شده و در بردارنده اتفاقاتی است که در طول زندگی افراد از تولد تا پایان زندگی اتفاق می افتد. چالش اصلی بهداشت در قرن بیستم زنده ماندن بود و چالش قرن حاضر که سالمندان نیز با آن روبرو هستند، زندگی با کیفیت بهتر است.
کیفیت زندگی با بهداشت روانی افراد ارتباط دارد و به بیان حالات و تغییرات و توانایی های افراد و میزان رضایت افراد از عملکردهای زندگی می پردازد. کیفیت زندگی برای ارزیابی وضعیت سلامت و عملکرد ایجاد شده است. منظور از کیفیت زندگی توجه به آن جنبه از زندگی است که بیانگر بهترین وضعیت زندگی برای فرد است، می باشد.
اما تاثیر پیلاتس در آرامش روانی و بهبود سطح کیفی زندگی سالمندان چیست ؟! پیلاتس از مجموعه تمرینات ورزشی تخصصی شکل گرفته است. این تمرینات بدن و ذهن را به گونه ای درگیر می کند که قدرت و استقامت تمام اعضای بدن بالا رفته و عمیق ترین عضلات بدن را مورد هدف قرار می دهد. هدف پیلاتس از تقویت قوای بدنی، دست یافتن به بدنی سالم و حفظ آن و همچنین ذهنی سالم برای انجام بهتر کارهای روزانه و سایر فعالیت های بدنی است.
در اجرای تمرینات پیلاتس بدون هر گونه پرش و جهش تنها با تمرکز و مهار گری تنفس و بدون ایجاد هرگونه عارضه ای، می توان به جسم و روان سالم حفظ آن دست یافت. تمرینات هوازی و پیلاتس می تواند به منظور بهبود برخی فاکتورهای شناختی، آمادگی جسمانی و سلامت روانی زنان سالمند استفاده شود.
علی رغم پیشرفت های چشمگیری که امروزه در خصوص سالمند و سالمند شناسی در جهان به وجود آمده، در ایران نگاه به این پدیده همچنان به صورت سنتی انجام می گیرد و فقر منابع علمی در این زمینه جهت ارتقاء بینش و اطلاعات سالمندان و خانواده های آنان برای دستیابی به اهداف پیشگیرانه بسیار محسوس می باشد. مسلما طراحی برنامه های مناسب بهداشتی، درمانگری و توانبخشی متناسب با نیازهای این قشر از جامعه، از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. بنابراین این تمرینات می توانند به عنوان یک روش مداخله ای برای کاهش وابستگی در فعالیت های روزمره زندگی سالمندان و بهبود سلامت عمومی آنان تاثیرگذار باشند.
می توان گفت پرداختن به فعالیت های جسمانی و ورزشی می تواند اثرات مفیدی بر ابعاد مختلف زندگی افراد مخصوصا سالمندان داشته باشد که این اثرات هم جنبه روانی و هم جسمانی دارد، از این رو انجام فعالیت بدنی برای سالمندان منجر به بهبود احساس رضایت آنها از زندگی می شود.
تاثیری که فعالیت جسمانی در کیفیت زندگی افراد ایجاد می کند به دلیل اثرات فیزیولوژیک و روانشناختی این فعالیت هاست. فعالیت جسمانی سبب تغییرات گسترده در ویژگی های مختلف جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی افراد در جهت مثبت می شود که برآیند این اثرات، بهبود کیفیت زندگی است. تحقیقات نشان داده است سالمندان فعال در مقایسه با سالمندان غیرفعال کمتر دچار بیماری های قلبی عروقی، عصلانی-اسکلتی، دیابت، انواع سرطان، مشکلات ریوی، چاقی و … می شوند.
پیلاتس با ایجاد نشاط، امید به زندگی را افزایش می دهد. عواملی همچون بازنشستگی، تنهایی، احساس بیهودگی و ناتوانی در پر کردن اوقات فراقت منجر به افسردگی و اضطراب در سالمندان می شود که با شرکت در برنامه های ورزشی همچون پیلاتس، بخشی از اوقات فرافت سالمندان پر شده، از تنهایی آنها کاسته می شود. این عامل خود منجر به تغییر نگرش سالمندان نسبت به زندگی، احساس همیاری و همکاری و افزایش اعتماد به نفس آنها می شود. در نتیجه از میزان اضطراب و افسردگی آنها کاسته می شود. انجام فعالیت های ورزشی گروهی از طریق شرکت در کلاس های گروهی پیلاتس و یوگا رفتار های اجتماعی افراد را ارتقا داده و سالمندان را به برقراری ارتباط با همسالان و دیگر افراد تشویق کرده و از انزوای آنها می کاهد. به صورت کلی فعالیت های بدنی باعث زندگی فعال و سطح کیفی بالاتری از زندگی در سالمندان می شود.
با توجه به نتایج تحقیقات گسترده در این حوزه می توان گفت تمرینات پیلاتس تأثیرات مثبتی در سلامت روانی و کیفیت زندگی سالمندان دارد. تمرینات ورزشی مانند پیلاتس با هدف افزایش سلامت روانی و کیفیت زندگی در سالمندان با عدم تحرک و تهدیدات مختلف سلامتی، برای آنان امری حیاتی محسوب می شود.
این سیستم منحصر به فرد با طراحی مناسب برای همه سنین، در سطوح مختلف آمادگی، قابلیت اجرا در هر زمان و مکان و بدون نیاز به کمترین تجهیزات و با توجه به تأثیر آن در بهبود شرایط روانی و کیفیت زندگی می تواند برای پیشرفت سالمندان در فعالیت های روزمره زندگی، یکی از بهترین گزینه ها باشد.
در نتیجه می توان گفت پیلاتس نه تنها توانایی بازسازی و بهبود سیستم تنفسی و عضلانی-اسکلتی سالمندان را دارد بلکه از استرس و اضطراب آنان نیز می کاهد و سبب بهبود کیفیت زندگی آنان می شود، پس ورزش پیلاتس علاوه بر افراد چاق برای سالمندان نیز در جلوگیری از مبتلا شدن به ویروس کرونا مفید است.
قشر آسیب پذیر بعدی معتادان و افراد دارای اعتیاد به مواد مخدر سنتی و سیگار هستند که طیف گسترده ای را در بر می گیرند، استفاده ی مداوم از مواد مخدر دودی سبب از بین رفتن شش ها و ضعف سیستم تنفسی افراد می گردد، در نتیجه آنان را مقابل ویروس کرونا آسیب پذیر می کند.
ویژگی اصلی اختلال مصرف یک ماده، مجموعه ای از علائم شناختی رفتاری و فیزیولوژیک است که نشان دهنده تداوم مصرف ماده از سوی فرد به رغم مشکلات چشمگیر مرتبط با ماده است. اعتیاد ابتلای اسارت آمیز فرد به ماده یا دارویی مخدر است که او را از نظر جسمی و روانی به خود وابسته ساخته و رفتارهای فردی و اجتماعی او را تحت الشعاع قرار می دهد و به عنوان مهم ترین آسیب اجتماعی، جامعه انسانی را مورد هجوم خود قرار داده است. طبق نظریه زیست شناختی، علل مصرف مواد مخدر در بعضی از افراد عوامل زیست شناختی، ارثی و نقش ژنتیک یا اختلالات متابولیکی می باشد.
اکثر موادی که به صورت کشیدن و دود کردن مصرف می‌شوند در دراز مدت اختلالات ریه، سرفه‌های مزمن، خونریزی مجاری تنفسی و التهاب قفسه سینه را به همراه خواهند داشت. در نهایت سرطان و عفونت ریه برای بسیاری از مصرف کنندگان مواد اتفاق می‌افتد.
مواد مخدر سبب ضعف سیستم ایمنی بدن نیز می شود، مواد مخدر بر قسمت‌های خاصی از بدن تأثیر می‌گذارد و در کنار آن باعث آسیب کلی به بدن و کارکردهای آن می‌شود. افزایش احتمال ابتلا به انواع بیماری‌ها و عفونت‌ها از جمله مشکلاتی است که در پی کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن به سبب استفاده از مواد مخدر ایجاد می‌شوند. علاوه بر این خماری ناشی از عدم مصرف مواد نیز می‌تواند منجر به اسهال، استفراغ، اختلالات خواب، تغییرات خلقی و رفتاری شود.
ورزش داوطلبانه می تواند به علت افزایش دوپامین و سرتونین در بهبود آسیب های حاصل از مصرف مواد به عنوان یک درمان کمکی غیر دارویی مورد استفاده قرار گیرد. یکی از این تمرینات پیلاتس می باشد. تمرینات پیلاتس روی پیشرفت انعطاف و قدرت در تمام اندام های بدن تمرکز دارد. پیلاتس از مجموعه تمرین های تخصصی تشکیل یافته است.
این تمرینات بدن و مغز را به گونه ای درگیر می کند که قدرت و استقامت تمام اعضای بدن بالا می رود و عمیق ترین بخش عضلات را هدف قرار میدهد. انجام حرکات ورزشی کنترلوژی (پیلاتس)، باعث می شود فرد تمام عضلات خود را تحت اختیار و اراده خویش قرار دهد.
در واقع کنترلوژی به معنای ایجاد هماهنگی کامل بين جسم، ذهن و روان انسان است. به این معنا که فرد ابتدا با استفاده از روش کنترلوژی کنترل کامل جسم خود را در دست می گیرد و سپس با انجام مکرر و تدریجی آن به یک نوع هماهنگی طبیعی دست پیدا می کند.
یکی از اهداف مهم تمرینات پیلاتس افزایش حجم ریوی و ظرفیت تنفسی و تقویت سیستم قلبی و عروقی می باشد، اگر تاثیر تمرینات ورزشی را نسبت به شاخص های عملکرد ریوی مورد ارزیابی قرار دهیم، نتایج بیانگر افزایش توان بدنی و بهبود سیستم تنفسی در افراد معتاد و در حال ترک می باشد.
با تقویت عضلات تنفسی از طریق انجام تمرینات پیلاتس قدرت و عملکرد آن ها افزایش یافته و از ضعف عضلات شکمی و به تبع آن مکانیک تنفس پیشگیری می کند. تمرینات پیلاتس با به کارگیری بیشتر عضلات تنفسی موجب افزایش و بهبود تهویه، جلوگیری از تجمع ترشحات و آتلکتازی (روی هم خوابیدن یک قسمت با تمامی یک ریه) و افزایش قدرت و هماهنگی عضلات تنفسی به ویژه عضلات مسئول دم می شود.
پیلاتس عفونت و تنگی راه های هوایی و تنفس را کاهش داده و موجب کاهش التهاب راه های هوایی می شود که باعث بهبود سیستم تنفسی در افراد دارای آسم و معتادان می شود.
تمرینات پیلاتس بر شش اصل تمرکز، کنترل، تحرک، ایجاد نیروی دفاعی، دقت و تنفس بنا شده است. این شش اصل مهم پیلاتس برای کیفیت عملکرد و نتیجه موفقیت آمیز این ورزش، حیاتی است که در مطالعه حاضر نیز این اصل ثابت شده است.
بر عکس سیستم های ورزشی دیگر که شامل تکرار بیش از حد هر حرکت ورزشی است، ورزش پیلاتس تکیه خود را بر روی کیفیت بنا نهاده است. همچنین به نظر می رسد به دلیل تمرکز حرکات پیلاتس بر قوی تر شدن عضلات نقش به سزایی در افزایش ظرفیت تنفسی داشته باشد. با توجه به اصول تمرینات، نوع و ماهیت تمرین می تواند اثرات متفاوتی داشته باشد. با تاکید ورزش پیلاتس بر تقویت عضلات تنفسی و بالتبع عمل تنفس، انتظار می رود انجام این تمرینات تاثیر مطلوبی بر حجم ها و ظرفیت ریوی داشته باشند.
نتیجه گیری:
با بررسی سه قشر (افراد چاق، سالمندان و معتادان) که در برابر ویروس کرونا احتمال ابتلای بیشتری دارند می توان گفت ورزش پیلاتس به عنوان یک ورزش هوازی و بهبود بخش سیستم تنفسی، عضلات و هماهنگ کننده بین مغز و بدن توانایی کاهش احتمال ابتلای این سه قشر گسترده به ویروس کرونا را دارا است و می تواند با از بین بردن اضطراب، تقویت سیستم عصبی، هماهنگی عضلانی-اسکلتی، بهبود سیستم تنفسی و افزایش تعادل بدنی باعث تقویت ایمنی بدن افراد شود.
فرقی ندارد فرد مدنظر ما زنی حامله، سربازی از جنگ برگشته، معتاد، سالمند و یا با چه اندامی باشد، پیلاتس می تواند باعث تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد بدن و مغز او شود.
منابع:
حیدری، زهرا؛ طارمیان، فرهاد؛ و خلعتبری، جواد (۱۳۹۶). اثر پروتکل تعدیل یافتهی آلفا- تا نوروفیدبک بر اشتیاق فوری مصرف در بیماران وابسته به مواد افیونی، مجلهی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، ۲۵(۱۰۹)، ۱۳۹ – ۱۳۰
خیراندیش، رضوان؛ رنجبر، روح ا…؛ حبیبی، عبدالحمید (۱۳۹۷). تاثیر تمرینات منتخب پیلاتس بر برخی شاخص های تنفسی زنان چاق غیر فعال. دوماهنامه فیض، ۲۲(۲)، ۱۶۱-۱۵۳
عباسیان، صادق؛ عطارزاده حسینی، سید رضا؛ و معظمی، مهتاب (۱۳۹۱). اثر فعالیت ورزشی هوازی منظم بر سطح سرمی بتا- اندورفین و ادراک فشار تمرینی افراد وابسته به مواد مخدر؛ با تاکید بر سیستم پاداش مغزی. دو ماهنامه دانشور پزشکی، ۲۰(۱۰۳)، ۵۲-۴۱
عباسیان، صادق؛ عطارزاده حسینی، سید رضا؛ و معظمی، مهتاب (۱۳۹۲). فراخوانی اثر هایپو آلژزی -متعاقب ۲۰ جلسه فعالیت ورزشی با شدت کنترل شده توام با متادون در افراد وابسته به مواد – مخدر. بیهوشی و درد، ۴ (۳)، ۴۶-۳۸
عطارزاده حسینی، سید رضا حجتی اشتوانی، زهراء سلطانی، حسین و حسینی کاخک، سید علیرضا (۱۳۹۱). تغيرات عملکرد ریوی و اوج اکسیژن مصرفی متعاقب برنامه تمرین هوازی تناوبی در دختران غیر فعال. مجله علوم پزشکی سبزوار (اسرار)، ۱۹(۶۳)، ۵۱-۴۲
قربانی بیرگانی، علیرضا محفوظ پور، سعاد؛ فرزین فرد، فرحناز؛ اکبرزاده باغبان، علیرضا؛ و یغمایی، فریده (۱۳۸۵). بررسی وضعیت اختلالات ستون فقرات در دانش آموزان پسر ۱۸-۱۴ ساله مدارس تحت پوشش دانشگاه علوم شهید بهشتی شهر تهران. نشریه دانشکده پرستاری و مامایی، ۱۶(۵۴)، ۳۴-۲۷
حيرانی، علی (۱۳۹۳). مقایسه تأثیر ۱۲ مفتهای تمرینات : پلاس و هوازی پر برخی فاکتورهای شناختی آمادگی جسمانی و سلامت روان زنان سالمند غیر فعال پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه رازی. دانشکده تربیت بدنی
عبدالملکی، احمد؛ فرشاد، علی اصغر؛ باقری یزدی، سید عباس؛ نصرتی، معموصه؛ همدانی، مریم و محمدی، علی (۱۳۸۸). بررسی تأثیر سرب بر سلامت روان کارگران شاغل در کارگاه قلع کاری یک .. شرکت خودروسازی در تهران. فصلنامه سلامت کار ایران، ۶(2)،۲۶-۳۰
مدحی، صغری و نجفی، محمود (۱۳۹۷). رابطه روان درستی معنوی و امید با کیفیت زندگی و شادزیستی در سالمندان. مجله علوم روانشناختی، ۱۰ (۶۵)، ۹۴-۷۸.
مرتضوی، سیده صالحه؛ افتخار اردبیلی، حسن اسحاقی، سید رضا، در و بطلانی، سعیده (۱۳۹۰). تأثير فعالیت منظم بر سلامت روان سالمندان شهر کرد. مجله دانشکده پزشکی اصفهان. ۲۹( ۱۶۱)، ۱۵۲۸-۱۵۱۹.
میر غفوری، حامد و صیادی تورانلو، حامد (۱۳۸۸). “شناسایی و رتبه بندی موانع مؤثر بر مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی با رویکرد (مطالعه موردی: جامعه دانشجویان دختر دانشگاه یزد). مطالعات مدیریت ورزشی (پژوهشکده تربیت بدنی)
تهیه کننده و تایید کننده مطلب : سرکار خانم تکتم خسروجردی معاونت محترم اجرایی آموزشگاه